تحولات شهرسازی مبتنی بر نگرش اسلام که براساس محوریت عناصر کالبدی مذهبی (مسجد، بازار و...) شکل می گیرد به سه دوره به شرح زیر قابل تقسیم بندی است].
1ـ قرون اولیه اسلامی
در این مرحله به دلیل تأثیرات به جای مانده از نظام شهرنشینی دوران ساسانی، اصول قبلی حاکم بر تفکرات این نظام همچنان پا برجاست. اما به تدریج بر اثر عوامل جدید، سیاست های شهرسازی تغییر می کند. الگوی حاکم بر این مرحله به دو گونه ساخت شهری منجر می گردد (فقیه 1354، کیانی 1365) یکی شهرهای نوساز که نشانه قدرت و وحدت سیاسی امپراطوری اسلامی می باشند، مثل شهر اولیه بغداد که به دستور منصور خلیفه عباسی بنا می شود. این شهر براساس نظم هندسی دایره ساخته شده و با چهار دروازه در اطراف و قصر خلیفه و مسجد بزرگ در مرکز، طراحی کاملاً از پیش اندیشیده شده ای را نشان می دهد. نکته قابل توجه در خصوص طراحی این شهر واگذاری ساخت محلات به عهده خود افراد شهر است که حاکی از مشارکت مردمی دارد. به همین دلیل ترتیب محله بندی، نحوه معماری، و باغ سازی این شهر به شهرت رنگ وبوی ایرانی می یابد.
شهرهای نوع دوم، شامل شهرهایی است که با ایجاد مسجد و بناهای جدید رنگ و بوی اسلامی به خود می گیرند مانند اصفهان و ری.
پیشرفت شهرسازی درزمان استقرار حکومت های ایرانی همچون سامانیان، آل بویه و آل زیاد که آرامش نسبی نیز به کشور حکمفرما شده بود، فراهم می گردد به همین دلیل ربـــض گسترش یافته و بر شارستان تقدم می یابد و همچنین با توسعه ارتباطات با روستاهای اطراف، شهر فئودالی نیز در ایران شکل گرفته و به تکامل می رسد.
2ـ قرون میانی اسلامی
در این زمان، در کنار آرامش سیاسی و رونق اقتصادی، هنر ایرانی در قالب معماری ساختمـان ها شکوفا می شود و عناصر اصلی زیبایی شناسی شهری را به وجود می آورد و اگر چه یورش مغول باعث ویرانی بسیاری از شهرهای آباد می شود ولی از آنجایی که احداث شهرهای جدید و یا نوسازی آنها در این دوره، یکی از وظایف اصلی دولت شناخته می شود، در زمان حکومت غازان خان، الجاتیو و ابوسعید، شهرسازی شیوه نوین را پذیرا شده و شهرهایی چون مراغه، تبریز و سلطانیه بازسازی و یا احداث می شوند. به طوری که پروفسور پوپ در این خصوص اذعان دارد که: خواجه رشید الدین وزیر غازان خان، شهری: شامل 24 کاروانسرا، 1500 مغازه و 30 هزار خانه مسکونی برای محل سکونت دانشمندانی که از اطراف جهان گرد آمدند بنا می نماید. علاوه بر این، احداث بیمارستان، نقاهتگاه و باغ های متعدد که از لحاظ استحکام و زیبایی و یکپارچگی، تمام بناهای نظیر خود را تحت الشعاع قرار داده اند، ساخته شده و مجموعاً شهری را به وجود می آورد که تمام نیازهای شهروندان را همراه با رفاه اجتماعی آنها فراهم نماید.
در این زمان شهرهایی چون سمرقند، بخارا و هرات از اهمیت ویژه ای برخوردار می شوند و یکـی از نمـــونــه هـای قابل توجه از نظر لحاظ نمودن مباحث امروزین برنامه ریزی شهری، به نام ترمه است. در این شهر ابتدا جمعیت مورد نظر را که باید در شهر سکنی کند، تعیین می نمودند. سپس میزان زمین مورد احتیاج هر محله را مشخص ساخته و نهایتاً شبکه بندی خیابان ها بازارها، مسجد جامع و سایر مساجد و مدارس شهر معین می گردید و پس از طی این مرحله مردم برای سکنی در شهر جدید به آنجا کوچ داده می شدند.
3ـ قرون متاخر اسلامی
در این مقطع ...ادامه مطلب...

تیبالدز در کتابش بر توجه به بناهای تاریخی و راز ماندگاری آنها تاکید کرده و معتقد است که ساخت و سازهای جدید شهری بایستی به گونه ای باشند که همانند ابنیه گذشته در یاد و خاطره مردم جاودانه گردند و بر دوری جستن از " سبک بین المللی " ، که سبب همانندی شهرها می گردند ، تاکید می کند زیرا این سبک اجازه ظهورفرهنگ  را در بناها نمی دهد و نتیجه آن ظهور فضاهایی نامتناسب با شرایط اقلیمی ، فرهنگی و اجتماعی  هر شهر می باشد .
- مولف بر اصل تلفیق و ترکیب کاربریها در محیطهای شهری و خلق محیطهای چند منظوره جهت پویایی هر چه بیشتر فضاهای شهری تاکید نموده و بهترین محیطهای شهری را  ، محیطهایی می داند که در آنها کاربریها ادغام گشته و طیف متنوعی از فعالیتها و تخصصها شکل گیرد که این امر سبب می گردد محیطهای امن و پویا در سطوح مختلف شهری پدید آید و او منطقه بندی و تفکیک کاربریها را عامل نابودی فضاهای شهری می داند .
- تیبالدز معتقد است که شهر بایستی در یک مقیاس انسانی طراحی گردد زیرا محیطهای شهری به انسانها تعلق دارند و نه به اتومبیلها و یا پروزهای عظیم و در اینصورت است که فضاهای عمومی از ویژگی خوانایی برخوردار خواهند شد و مردم از حضور در آنها احساس آرامش خواهند نمود .
- توجه به مسیرهای پیاده رو نیز از دیگر اصولی است که نگارنده کتاب بدان توجه نموده ، او بیان می دارد که فضاهای پیاده رو بایستی به گونه ای طراحی گردند که عابران احساس امنیت در مسیرشان نمایند و هنگام عبور از عرض خیابان دچار استرس و نگرانی نگردند و این امر با اتخاذ تدابیری جهت کنترل ترافیک و کاهش تردد خودروهای شخصی ، حداقل در مراکز شهری ، و توسعه سیستم حمل ونقل عمومی مقدور می گردد همچنین بایستی متخصصان به ویزگیهای بصری فضاهای پیاده رو توجه نمایند ( مبلمان شهری ، کف سازی ، علایم و
ونشانه ها ، نورپردزی ، فضای سبز و.....)
- اصل دیگری که تیبالدز در کتابش بدان اشاره می کند " قابلیت دسترسی برای همگان " است ، بدین معنا که فضاها ی شهری بایستی به شیوه ای طراحی گردند که قابلیت پاسخگویی به نیازها و خواسته های عموم مردم را دارا باشند ودر عین حال هویت منحصر به فرد خود را حفظ نمایند . طراحان شهری بایستی از هر فرصتی جهت از بین بردن موانع در محیطهای شهری و قابل دسترس نمودن آنها برای عموم مردم بهره گیرند .
- محیطهای شهری بایستی ازویزگی خوانایی برخوردار بوده وبه سهولت قابل درک باشند که نشانه های شهری می توانند نقش مهمی را در این امر ایفا نمایند . یک بنای یادبود و یا فرم خاص یک ساختمان می تواند به عنوان یک نشانه سبب خوانایی فضایی از شهر گردد ، به طوریکه شهروندان با توجه به آن مسیر و یا جهت خود را پیدا کنند وبدین سبب طراحان شهری بایستی توجه خاصی به نشانه ها و ویژگیهای بصری آنها به خصوص در گره ها و خیابانهای اصلی شهر نمایند . گاهی اوقات برخی شهرها به سبب قابلیتهای طبیعی دارای نشانه های غیر مصنوع هستند که نه تنها شهر را برای شهروندانش خوانا و قابل درک می سازد بلکه اشخاص تازه وارد نیز ازاین     نشانه های طبیعی در جهت تعیین مسیر حرکتشان بهره می جویند که متخصصان بایست به خوبی از این قابلیتها استفاده کرده و با اخذ تصمیماتی صحیح در تقویت نقش آنها در وضوح ونمایانی شهربکوشند .
- تیبالدزبر نقش مصالح در کیفیت فضا نیز توجه نموده و بر این اعتقاد است که انتخاب مصالح با کیفیت در طول زمان سبب می گردد که یک فضا چه از جهت کارکرد و چه از لحاظ زیبایی مطلوبیت خود را حفظ نماید بنابرین او بر دوام ، استحکام ، هوازدگی و سهولت نگهداری در انتخاب مصالح تاکید دارد او معتقد است که بهره گیری از مصالح مناسب می تواند یک ساختمان ضعیف یا عادی را قابل قبول نماید .
- نکته و یا اصل آخری که نگارنده کتاب بدان پرداخته ، " کنترل تغییرات " می باشد ، بدین معنا که بایستی جلوی تغییرات و تحولاتی را که در مدت زمانی کوتاه و به صورت غیر منتظره صورت می گیرند و سبب گمراهی شهروندان می گردند را گرفت .
در فصول پایانی نیز مولف طراحان ومدیران شهری را به ادغام اصول ذکر شده ترغیب نموده و به نوزایی عرصه های عمومی نیز می پردازد .

منبع : فرانسیس تیبالدز ، محمد احمدی نژاد ، شهرسازی شهروندگرا ، 83 .

در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) آمد. این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم می‌آید.

پایداری می‌تواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی.

در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد بلکه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه می‌کند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است.

یکی از مهمترین رویدادهای بین‌المللی که در زمینه توسعه پایدار وجود دارد، نشست جهانی توسعه پایدار(WSSD) است. در این نشست توافق‌هایی در زمینه توسعه پایدار میان شرکت‌کنندگان انجام شد.

کاهش تعداد افرادی که دسترسی به آب ندارد به نصف تا سال 2015 میلادی، به حداقل رساندن مواد شیمیایی که بر سلامتی انسان و طبیعت اثرات مخرب می‌گذارند تا سال 2020 میلادی، نصف کردن سرعت کاهش ذخیره‌های دریایی و رساندن منابع دریایی به سطحی پایدار تا سال 2015 میلادی، کاهش روند از بین رفتن تنوع طبیعی تا سال 2010 میلادی، افزایش پایداری در استفاده از انرژی‌های تجدیدشونده و برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه‌ای 10 ساله در مورد توسعه پایدار از اصلی‌ترین توافقات این نشست بود.

هرچند این روزها بسیاری از دولتمردان و فعالان زیست محیطی به دنبال رسیدن به توسعه پایدار هستند، اما برخی فعالان زیست محیطی این گزینه را برای حفظ محیط زیست کافی نمی‌دانند.

آنها معتقدند در با توجه به روند استفاده از منابع تمام شونده و از بین بردن منابع در جهان واژه "توسعه پایدار" مناسب نیست و باید از لفظ جایگزینی چون "پایداری توسعه" استفاده کرد تا این مفهوم در ذهن تداعی نشود که قرار است منابع جدیدی تولید شود.

منبع : http://lanplan.blogfa.com

باز هم طبیعت منبع الهامی برای دانشمندان و مهندسان تبدیل شده است. در سراسر جهان از جمله دوبی و شرق دور برج های سر به فلک کشیده متعدد و زیبایی دیده می‌شوند که با استفاده از آخرین فناوری های روز ساختمان سازی طراحی و ساخته شده‌اند. البته ارتفاع این برج ها عمدتآ از 400 یا 500 متر تجاوز نمی‌کند. اکنون تصور کنید در آینده‌ای نزدیک برجی مسکونی یا بهتر بگوییم شهری عمودی به ارتفاع بیش از سه کیلومتر با عرض پایه بیش از یک و نیم کیلومتر ساخته شود. جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر نیز در این برج ساکن خواهند شد. ساخت این سازه عظیم به عنوان یکی از تازه ترین راهکار های بشر برای مقابله با افزایش جمعیت و پاسخی به نیاز آنها به مشکل است.   

 ایده‌ی کلی ساخت این برج از لانه‌ی موریانه ها الهام گرفته شده است!

این برج استثنایی Ultima Tower نام دارد که طراحی و ساخت آن از سوی شرکت آمریکایی موسوم به Eugene Tsui مورد بررسی قرار گرفته است. این سازه عظیم که با استفاده از مدرن ترین تکنیک های استاندارد ساختمان سازی و با توجه به معیار هایی نظیر مقاومت در برابر زمین لرزه و سیل ساخته خواهد شد بیش از آن که یک پروژه معماری باشد مجموعه‌ای از اکو سیستم ها البته در ابعاد کوچک است. این پروژه به صورت خودکار ایده هایی استثنایی در خصوص چگونگی تولید انرژی ، استفاده موثر از آب و مسائلی دیگر از جمله چگونگی حمل و نقل و جابجایی را مطرح می‌کند.

قرار است این برج با هزینه‌ای بالغ بر 150 میلیارد دلار و در آینده‌ای نزدیک در نقطه‌ای که هنوز تصمیم نهایی درباره آن اتخاذ نشده است ساخته شود ، اما به نظر می‌رسد با توجه به ادامه روند نگران کننده ازدیاد جمعیت این پروژه زودتر از تصورات مدیران شرکت آغاز به کار کند. 

رفتن از طبقه همکف این برج به آخرین طبقه آن با آسانسور سریع السیر 10 دقیقه طول می‌کشد!

شکل کلی این برج همچون لانه موریانه ها است که در کناره ها دیواره هایی با خمیدگی ملایم خواهد داشت.
همچنین برای خنک سازی این برج از روش هایی همچون استفاده از جریان آب و انتقال حرارت اضافی به سطوح فوقانی سازه و در نهایت انتقال آن به سطوح بالایی اتمسفر زمین استفاده خواهد شد.

گفته می‌شود تمامی سطح خارجی این سازه از صفحات خورشیدی پوشیده خواهد شد و از آن گذشته وجود اختلاف فشار هوا میان قسمت پایین و بالای برج کمک زیادی به تولید برق خواهد کرد. قرار است این برج در 120 بخش جزا که هر یک شامل چندین طبقه و اکو سیستم خاص خود است ساخته شود. همچنین انبار های بزرگ آبی در 12 قسمت مجزای این سازه ساخته خواهد شد تا از آنها برای اطفای حریق استفاده شود.

Ultima Tower  در یک نگاه:

ارتفاع: 3218/7 متر
قطر(همکف): 1/8 کیلومتر
مساحت زمین: 14 کیلومتر مربع
زیربنا: 140 کیلومتر مربع
تعداد طبقات: 500

جمعیت: یک میلیون نفر
سرعت آسانسور: 6 متر بر ثانیه (21 کیلومتر بر ساعت)
هزینه ساخت: 150 میلیارد دلار

منبع :http://mohammadhamed.mihanblog.com

این پل زیبا در حوالی شهر برلین آلمان قرار دارد و در طول 6 سال با هزینه 500 میلیون یورو در حد فاصل بخش غربی و شرقی آلمان بر روی رود Elbe و در شهر Magdeburg ساخته شده است. طول پل 918 متر است. جالب اینکه از روی این پل کشتی های غول پیکر عبور می کنند. به نظر شما این پل چگونه وزن این کشتی های سنگین را تحمل می کند؟

منبع : www.ttic.ir

City Development Strategy چیست؟

فرایند تهیه چشم انداز بلند مدت یک شهر که بر اساس آن بر نامه اقدام (Action Plan) کوتاه مدت تهیه میشود.
اهداف CDS :
اهداف CDSکه باید درتمامی مراحل تهیه و اجراء آن مد نظر باشند عبارتند از :
· دستیابی به مدیریت و حاکمیت شهری بهبود یافته
· دستیابی به رشد اقتصادی و اشتغال فزاینده
· کاهش فقر و تداوم آن
اصول CDS :
بانک جهانی شهرهای پایدار را شهرهائی میداند که:
- قابل زندگی هستند(Livable)
- رقابتی هستندCompetitive))
- بانکی هستند(Bankable)
- خوب مدیریت و اداره میشوند (Well managed and well governed)
اصول فوق چهار رکن اساسی CDS را تشکیل میدهند که بشرح زیر توضیح داده میشوند:
- قابل زندگی بودن (Livability)
شهری قابل زندگی است که در آن همه ساکنین از فرصتهای یکسان برای مشارکت و بهره مندی از زندگی اقتصادی و سیاسی شهر برخوردار باشند
رقابتی بودن (Competitiveness)
- شهرهای رقابتی شهرهایی هستند که اقتصاد قوی با رشد اشتغال، در آمد و سرمایه گذاری همه جانبه دارند.
- لازمه توسعه کارآمد شهری فراهم آوردن شرایط مناسب برای افزایش بهره وری افراد و مؤسسات است.
- در شهرهای رقابتی، تولید، سرمایه گذاری، اشتغال و تجارت به شکل پویا و در اراتباط با فرصت های بازار شکل می گیرند
قابل بانکی بودن (Bankability)
شهرهای بانکی شهرهائی هستند که دارای سیستم مالیه شهری کار آمد در استفاده از منابع در آمدی و هزینه ای خود هستند.
مدیریت و حاکمیت خوب شهری (Good urban management and Governance)
- حاکمیت شهری به استفاده از قدرت برای اداره توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر گفته میشود. عناصر حاکمیت خوب شهری عبارتند از: ادامه مطلب...

1- توجه کافی به مکانیابی یک محدوده پیاده براساس حداکثر ارتباط با بافت محله ا

2- ایجاد تسهیلات لازم در اطراف پیاده راه جهت جلوگیری از اخلال در حرکت سواره

3- به حداکثر رساندن تنوع کاربریها در محدوده پیاده و با رعایت اصل سازگاری

 4- توجه به مقیاس انسانی در کلیه مراحل مکانیابی و طراحی و در تمامی جزییات

5- حداکثر استفاده از گیاهان، آب و عناصر و مصالح طبیعی در بهسازی و مبلمان پیشنهادی

6- حفاظت از بناهای باارزش تاریخی در پیاده راه و یا توسعه محدوده های پیاده حول این ابنیه 

7- توجه به چشم اندازهای طبیعی و مصنوعی و بویژه دورمنظر انتهایی در محدوده پیاده  

8- تمرکز بیشتر بر ایجاد و توسعه پیاده راه ها در محلات شکل گرفته تا مناطق شهری نوساز

9- استفاده از مواد و مصالح بومی و همساز با اقلیم در جزییات مصنوع پیاده راه

10- طراحی اجزای محدوده پیاده جهت استفاده بهینه از نور طبیعی با توجه به نوع اقلیم

11- طراحی بدنه های پیاده راه همساز با بناهای همجوار و خط آسمان و اقلیم و تغییرات آن

12- توجه به زیرساختهای موجود با درنظر گرفتن توسعه های آتی و چشم اندازهای بصری

13- توجه به الگوها و روشهای رایج ساخت و ساز در بافت موجود و پیرامونی پیاده راه

14- رعایت نقطه نظرات اکثریت کاربران محدوده از طریق نظرسنجی و مشارکت دادن آنان

منبع :www.ttic.ir

موضوع حمل و نقل و ترافیک و شیوه حل مشکل آن همواره مورد بحث متخصصین مربوطه طی سالهای گذشته بوده است. مشکل ترافیک مانند بیماری سرطان می باشد. کوچکترین غفلتی از آن باعث فراگیر شدن مشکل و تحت الشعاع قراردادن زندگی روزمره می شود و هرچه جلوتر رود، حل آن مشکل تر می گردد.

          
امروزه آنچه متخصصین حمل و نقل جهان برروی آن اتفاق نظر دارند, دستیابی به الگوی حمل و نقل پایدار در شهرهاست تا بتواند چشم انداز شهر سالم، آرام، دارای حمل و نقل سریع, ایمن و کارآمد برای عموم شهروندان را تامین کند.
حمل و نقل پایدار به این معناست که باید مشکل را به نحوی حل کنیم تا این بیماری مجددا در سال های آتی عود نکند. یعنی باید الگوئی را دنبال کنیم که براثر گسترش جمعیت و شهر و توسعه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و ..........(که طبیعتاً از عوامل ترافیک زا هستند) شهر ما همچنان بدون بروز مشکل ترافیک، به نحومطلوبی پاسخگوی جابجائی های مسافر و بار باشد و باگسترش این فعالیتها سیستم حمل و نقل به مشکل برخورد نکند و پایدار باشد.
حال که حمل و نقل پایدار تا این حد مهم است که می تواند دستیابی یا عدم دستیابی به آن برای یک شهر و آینده شهر سرنوشت ساز باشد بسیار ضروری است تا توجه کنیم که سیاست حمل و نقل پایدار با اتخاذ استراتژی های زیر است که تحقق پیدا می کند:
1- توسعه کیفی و کمی حمل و نقل عمومی
2- افزایش قابلیت پیاده روی یا افزایش پتانسیل استفاده از سیستم های غیر موتوری شامل پیاده روی و دوچرخه سواری
3- مدیریت تقاضای سفر
4-کاهش استفاده از خودروی شخصی (یا جلوگیری از افزایش استفاده از خودروی شخصی) در کل یا بخشهائی از شهر در اوقات و ایام خاص
5-ارتقاء فرهنگ ترافیک

ادامه مطلب...